Ik kan me de Wallen in vroegere tijden altijd het beste voorstellen als ik op het Oudekerksplein ben. Bijna elke steen in deze buurt ademt geschiedenis. Er bestaan prachtige boeken over het ontstaan van Amsterdam en meer specifiek over de Wallen; samengesteld door mensen met grote historische kennis en vooral ook kunde om de details ervan in mooie bewoordingen weer te geven op papier. Geen haar op mijn hoofd die er aan denkt om zelfs maar een poging te wagen dit te evenaren. Ik wil in dit boek slechts een miniem tipje van de historische sluier oplichten. Dit stukje oud Amsterdam - waarbij ik me beperk tot het deel van de oude burgwallen dat wereldwijd bekendstaat als het ‘Amsterdam Red Light District’, is nog niet eens een vierkante kilometer groot en wordt begrensd door de Warmoesstraat, de Geldersekade, een stuk Kloveniersburgwal en – om het rondje compleet te maken - de Oude Hoogstraat en de Damstraat. 

De Wallen zijn in belangrijke mate verantwoordelijk voor de identiteit van Amsterdam en zorgen al zolang ze bestaan voor discussie. De wortels van Amsterdam liggen hier, rond dit plein, diep verankerd in het hart van onze hoofdstad; onzichtbaar verstrengeld met de overblijfselen van Amsterdammers die op de begraafplaats naast de Oude Kerk hun laatste rustplaats vonden. Dit kerkhof in Amsterdam was in de late middeleeuwen een vrijplaats, een plek in de stad waar je enige lak kon hebben aan overheidsregels.

De doden vonden er permanente rust; zogenaamde ‘lichte kooien’ vonden er tijdelijke rust en konden hun klantjes afwerken tussen de grafzerken en weer wat centen verdienen zonder door de schout te worden opgepakt. Vanzelfsprekend was dit een doorn in het oog van de gegoede burgerij. 

Omstreeks 1413 werd er een stokje voor gestoken door een verbod uit te vaardigen op onzedelijk gedrag op begraafplaatsen. Raamprostitutie rond de Oude Kerk bestaat pas een kleine eeuw, maar het beroep zelf vond er dus al in de vroegste geschiedenis van de stad plaats. Er was uiteraard met regelmaat discussie over, waarna regelgeving werd aangepast. Net als vandaag de dag. Het hele gebied heeft nog lang als vrijplaats bekendgestaan, al kreeg dat in de loop van de tijd een andere betekenis. Niet zozeer als een plek waar geen regels golden, maar als de Wallen, een gebied waar je vrij kon zijn in wie je was. Waar je vrij kon denken. Waar je anders en een beetje stout kon zijn. Hoewel sommigen zouden zeggen: waar al het gajes bij elkaar kwam en z’n eigen regels maakte.

Uit: De Wallen, Toekomst van ons verleden

Meer lezen? Bestel het boek hier.